Voor grensoverschrijdende onderhoudszaken zijn de bevoegdheidsregels van de EU neergelegd in de onderhoudsverordening, terwijl het Haags Protocol van 2007 inzake onderhoudsverplichtingen regels bevat om te bepalen welk recht er van toepassing is op onderhoudszaken. Daarnaast is het Haags Verdrag van 2007 inzake levensonderhoud voor kinderen van toepassing in situaties die betrekking hebben op niet-EU-lidstaten (zoals Oekraïne).
Bevoegdheid
De bevoegdheid voor onderhoudszaken in de EU wordt vastgesteld op basis van de onderhoudsverordening. In het algemeen hebben de bevoegdheidsregels van de onderhoudsverordening tot doel de belangen van de onderhoudsgerechtigde, die als een zwakkere partij wordt beschouwd, te beschermen. In artikel 3 van de verordening wordt bepaald dat de bevoegdheid in de regel kan worden bepaald op basis van i) de gewone verblijfplaats van de onderhoudsplichtige of van de persoon die om levensonderhoud verzoekt [1], of ii) het gerecht dat bevoegd is in zaken betreffende de staat van een persoon (bv. de vaststelling van de afstamming van een kind) of de ouderlijke verantwoordelijkheid (bv. het gezags- of omgangsrecht betreffende een kind), mits de onderhoudszaak een nevenzaak is die verbonden is met dergelijke zaken. Bijgevolg moet per geval worden beslist over de internationale bevoegdheid van een gerecht van een EU-lidstaat met betrekking tot vorderingen tot levensonderhoud voor een ontheemd kind uit Oekraïne.
Voor nuttige informatie over de toepassing van de onderhoudsverordening, zie de praktijkgids, die hier beschikbaar is.
Het Haags Verdrag van 2007 inzake levensonderhoud voor kinderen is van toepassing op grensoverschrijdende zaken waarbij een EU-lidstaat en een derde land dat verdragsluitende partij is bij het verdrag, betrokken zijn. Het verdrag is voor Oekraïne in werking getreden op 1 november 2013 en alle EU-lidstaten zijn verdragsluitende partij bij het verdrag (HCCH | #38 - Status table).
Toepasselijk recht
In het Haags Protocol van 2007 inzake onderhoudsverplichtingen wordt er geregeld welk recht er van toepassing is op onderhoudszaken. Het protocol is voor Oekraïne in werking getreden op 1 december 2022 en is van toepassing op alle EU-lidstaten, met uitzondering van Denemarken (HCCH | #39 - Status table).
Ingevolge de in artikel 3, lid 1, neergelegde algemene regel inzake het toepasselijke recht worden onderhoudsverplichtingen beheerst door het recht van de staat waar de persoon die om levensonderhoud verzoekt zijn gewone verblijfplaats heeft. In artikel 3, lid 2, wordt voorts bepaald dat in geval van verandering van de gewone verblijfplaats van die persoon, het recht van de staat van de nieuwe gewone verblijfplaats van toepassing is vanaf het tijdstip waarop de verandering intreedt.
Krachtens artikel 3 moet het Oekraïense recht dus van toepassing zijn op kinderen die nog steeds hun gewone verblijfplaats in Oekraïne hebben. Om artikel 3, lid 2, te kunnen toepassen, moet er een verandering van de gewone verblijfplaats van het kind hebben plaatsgevonden.
Erkenning en tenuitvoerlegging
Wat betreft de erkenning en tenuitvoerlegging in de EU van in Oekraïne gegeven beslissingen inzake onderhoudsverplichtingen zijn de bepalingen van het Haags Verdrag van 2007 inzake levensonderhoud voor kinderen relevant. Artikel 20 van het verdrag bevat de gronden voor erkenning en tenuitvoerlegging.
Het Haags Verdrag van 2007 inzake levensonderhoud voor kinderen is ook van toepassing wanneer beslissingen van gerechten van de EU-lidstaten in Oekraïne moeten worden erkend en ten uitvoer gelegd. Er zij op gewezen dat indien in Oekraïne om erkenning en tenuitvoerlegging van een in een EU-lidstaat gegeven beslissing wordt verzocht, die beslissing mogelijk niet zal worden erkend en ten uitvoer gelegd wanneer het gerecht van herkomst zijn bevoegdheid heeft gebaseerd op een bevoegdheidsgrond die niet is vermeld in artikel 20 van het Haags Verdrag van 2007 (bv. de subsidiaire bevoegdheid en het forum necessitatis).
Een verzoek om erkenning of tenuitvoerlegging van een beslissing inzake onderhoudsverplichtingen kan rechtstreeks worden ingediend bij het gerecht of de bevoegde autoriteiten van de aangezochte staat, dan wel indirect via de centrale autoriteit van de staat waar de persoon die om levensonderhoud verzoekt, verblijft.
Voor nuttige informatie over de toepassing van de onderhoudsverordening, zie de praktijkgids, die hier beschikbaar is.
Samenwerking tussen centrale autoriteiten
De centrale autoriteiten spelen een belangrijke rol bij de grensoverschrijdende inning van levensonderhoud. Hun specifieke taken zijn opgesomd in artikel 51 van de onderhoudsverordening en artikel 6 van het Haags Verdrag van 2007 inzake levensonderhoud voor kinderen.
De centrale autoriteiten kunnen bijstand verlenen bij het indienen van verzoeken tot erkenning, uitvoerbaarverklaring en tenuitvoerlegging van een gegeven beslissing inzake onderhoudsverplichtingen, alsmede bij het behandelen van verzoeken tot het geven van een nieuwe beslissing en tot het wijzigen van een bestaande beslissing. Bovendien kunnen zij helpen bij het lokaliseren van de persoon van wie levensonderhoud wordt gevraagd en bij het verkrijgen van relevante informatie over het inkomen en de financiële situatie van deze persoon, of andere noodzakelijke bijstand verlenen op de onder hun bevoegdheid vallende gebieden.
Voor nuttige informatie over de toepassing van de onderhoudsverordening, zie de praktijkgids, die hier beschikbaar is. Richtsnoeren voor het invullen van de in de onderhoudsverordening bedoelde verzoekformulieren zijn hier beschikbaar.
De contactgegevens van de centrale autoriteiten kunnen hier worden gevonden:
Wat kan het Europees justitieel netwerk in burgerlijke en handelszaken (EJN-civiel) doen?
EJN-civiel biedt ondersteuning bij de uitvoering van EU-instrumenten inzake burgerlijk recht in de dagelijkse rechtspraktijk. Naast de centrale autoriteit kan ook het EJN-contactpunt in uw lidstaat u helpen bij een specifiek probleem in een grensoverschrijdende zaak. Uw contactpunt kan bijvoorbeeld informatie over de huidige status van een verzoek inwinnen, helpen om twee gerechten met elkaar in contact te brengen of de contactgegevens van een bevoegde autoriteit in een andere EU-lidstaat opzoeken.
Meer informatie over het Europees justitieel netwerk en wat het kan doen.
Hoe vind ik mijn nationale contactpunt?
Nuttige links
- Informatie over het Oekraïense recht
- Vragen en antwoorden over Oekraïens levensonderhoud
(255 Kb) 
- Algemene informatie over de onderhoudsverordening en informatie over de wetgeving van de lidstaten
- Praktijkgids over de toepassing van de onderhoudsverordening en het invullen van de formulieren
- Toelichtend verslag over het Haags Verdrag van 2007 inzake levensonderhoud voor kinderen
- Toelichtend verslag over het Haags Protocol van 2007 inzake onderhoudsverplichtingen
- Centrale autoriteiten:
- Vragen en antwoorden over Oekraïens levensonderhoud
[1] Voor de interpretatie van “gewone verblijfplaats” in de context van onderhoudszaken zie onder meer de uitspraak van het HvJ-EU in zaak C-644/20. Zie voor meer informatie ook de praktijkgids over de toepassing van de onderhoudsverordening.
Deze pagina wordt beheerd door de Europese Commissie. De informatie op deze pagina geeft niet noodzakelijk het officiële standpunt van de Europese Commissie weer. De Commissie aanvaardt geen enkele verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid voor informatie of gegevens waarnaar in dit document wordt verwezen. Gelieve de juridische mededeling te raadplegen voor de auteursrechtelijke regeling voor Europese pagina's.